Üniversitenin ve öğretim üyelerinin 3 ana görevinden birisi araştırma geliştirme yapmaktır. Scimago Enstitüsü tarafından yapılan ve 1996-2021 yılları arasını esas alan bir çalışmada, Türkiye üretmiş olduğu 767299 bilimsel doküman ile ülkeler arasında yirminci sırada yer almaktadır. Sıralama yapılırken üretilen bilimsel yayınların sayısının yanında bu yayınlara yapılan atıflar da dikkate alınmaktadır. Büyük çoğunluğu Türkiye dışında yer alan bilimsel dergilerde İngilizce olarak yayın yaparak, bilim adamları ve üniversiteler kendilerinden beklenen araştırma ve geliştirme yapmak görevini yerine getirmiş oluyorlar mı? Üniversite ve bilim adamlarından beklenen araştırma-geliştirme yapmak makale yayınlamak anlamına mı gelmektedir?
Bilimsel yayın, bilim alanına katkı sunmak bakımından araştırma-geliştirme faaliyetinin bir çıktısıdır. Ancak araştırma-geliştirme yapmanın birincil amacı kaynak sağlayanın mevcut teknolojisini ya da çalışma konusuna doğrudan katkı sunmaktır. Mevcut teknoloji ya da sosyal bir olguya doğrudan katkı sunmayan bir çalışma faydası kısıtlı bir çalışmadır. Türkiye araştırma-geliştirmeye önemli bütçe ayırmaktadır. Ayırmış olduğu bu bütçenin karşılığında ülkenin sanayi ve teknolojisi bakımından, halkın sağlık, güvenlik, huzur ve refahına katkı sağlayan ve diğer ülkeler nezdinde rekabet gücünü arttıran bir karşılık beklemektedir. İnsanlara huzur içerisinde yaşayabilecekleri sosyal düzenlemeler, huzur ve refahı ülke geneline yayacak, gelir dağılımını adil şekilde düzenlemeyi temin edecek bilgi birikimin de araştırma-geliştirme faaliyetlerinden temin edilmesi beklemektedir.
Gerek üniversiteler tarafından gerekse diğer kişi/kuruluşlar tarafından kamu bütçesi ile yaptıkları araştırma-geliştirme ile toplum ve ülke yararına bilgi, birikim ve teknoloji ürettiklerini söylemek oldukça zor. Daha doğrusu kısıtlı oranda ürettikleri söylenebilir.
Öncelikle şu önemli noktanın altını çizmekte fayda var; Türkiye’de yüksek kalitede bilimsel değere sahip yayın üreten bilim adamları var. Araştırma-geliştirmeye ayrılan bütçe ve ülke nüfusu göz önüne alındığında üretilen bilimsel makaleler, Türk bilim adamlarının bilimsel seviyesinin küçümsenmeyecek bir seviyede olduğunu göstermektedir.
Dünya genelinde yüksek seviyeli prestijli bilimsel dergilerde yayınlanmak üzere hazırlanan bilimsel yayınlardan ülke olarak gerektiği gibi faydalandığımızı söylemek zor. Çoğu zaman bu yayınlar bir gelişme için istifade edilemeden öylece kalakalmaktadır. Bu verimsizliğin başlıca sebebi, yapılan araştırma geliştirme faaliyetlerinin bir amaca yönelik olmadan bilim adamlarının kendi uzmanlıkları doğrultusunda yapılmasıdır. TÜBİTAK tarafından çıkılan proje çağrılarında ithalat kalemlerindeki teknolojik ürünler dikkate alınmaktadır. Ancak bu konuda bir firma/kurum ile eşleştirme yapılmamaktadır. TÜBİTAK proje çağrıları ile ithal edilen teknolojik ürünler alanında uzman yetişmesini temin etmektedir. Ancak yetişen bu uzmanlar daha sonra teknolojik ürünü ithal eden firma ile eşleşme ve uzmanlık sunma bakımından etkin bir çalışma devresine geçememektedir.
Son yıllarda TÜBİTAK bu alanda bir arayış içerisinde olup çağrılarını ve proje içerik ve şartlarını sürekli değiştirmektedir. Bir de sayısı 1200’ü geçen ArGe merkezlerine devlet önemli finansal teşvikler sağlamaktadır. Bu ArGe merkezlerinin yıllık izlemelerinde yapmış olduğu ArGe projeleri de denetlenmektedir. Bu merkezlerde yapılan ArGe faaliyetlerinin de maalesef seviyesi düşük kalmaktadır. Diğer taraftan her yıl 500 civarında akademisyen mühendislik alanında doçent ve profesör olmak için bilimsel faaliyetler yürütülmektedir. Bir tarafta yayın hariç faydaya dönüşmeyen bilimsel faaliyet yürütülmekte diğer yanda ArGe merkezlerinde düşük seviyeli ArGe faaliyeti yürütülmektedir. Bu iki ürün ve ihtiyacın birleşebileceği platformların geliştirilmesi gerekmektedir. Yasal düzenlemeler ile bu teşvik ve akademik kariyer gereksinimlerinin örtüşmesi yoluna gitmekte fayda var.
