Koç katımından 100 gün sonra kuzunun anne karnında canlandığına, tüylerinin çıkmaya başladığına inanılan günde gerçekleştirilen Türk kültür ve geleneklerinden “saya gezmesi” etkinliği hâlâ bazı köylerimizde yapılmaya devam ediliyor.
Saya gezmesinde köy halkı, ellerinde Türk bayrağı, üzerlerine giydikleri koyun postları ve değişik giysiler, boyunlarına taktıkları koyun tongurdakları, ellerinde sopaları ile köyde kapı kapı dolaşırlar.
Maniler eşliğinde hayvan sahiplerine, köy ağlarına bolluk ve bereketli bir yıl dileyen gençler, hane halkından tereyağı, bulgur, yumurta ve ekmek toplarlar.
Toplanan tereyağı ve bulgur ile pişirilen pilav köy odasında hep birlikte yenilerek sohbet edilir, gecenin geç saatlerine kadar oturulur. Bir türlü eğlencedir saya gezmesi. Çobanlar bunun yanında bahşiş de toplarlar. Koyun sahipleri bir nevi çobanları ödüllendirirdi.
Bu gelenek kültürümüze Orta Asya’dan gelmiştir. Günümüzde hâlen yaşatılmaktadır.
Topçu köyümüzde kıdemli çobanlar vardı. Çocukluğundan ölümüne kadar çobanlık yapan Memili Dayı, Tatarın Durak, Ayaz İsmail, Topal Yaşar bunlardan sadece bir kaçı idi. Hepsi de vefat etti, Allah Rahmet eylesin.
Ben çocukluğumdan hatırlıyorum, iki ayrı genç delikanlının üzerlerini çul çuval ile kapatırlar, değişik hayvan figürüne benzetirler, köyde bulunan gençler, arkasında çocuklar, davar sahiplerinin evlerini bir bir dolaşırlardı.
Maniler eşliğinde bir türlü eğlence yapılırdı. Değişik hediyeler alınırdı. Şimdi günümüzde ne ağalık, ne profesyonel manada çobanlık, ne de bu tür eğlenceler yapılıyor.
Yerli çoban bulmakta zorlanıyoruz, çobanlarımız Afganistan’dan geliyor ne saya gezmesi, ne dil, ne kültür, ne örf, ne de gelenek kaldı.
Deveye demişler ki; boynun niye eğri?
Oda demiş: “Nerem doğru ki?”
Doğru yanımız fazla kalmıyor olsa gerek diyorum, vesselam…
28 OCAK 2020 SALI
