“Ahi” kelimesinin, kardeş, arkadaş, yaren, dost, yiğit anlamına geldiğini söyleyebiliriz. Ahilik hem sosyal hem de kültürel yapılara ait bir terim olarak; birbirini seven, birbirine saygı duyan, yardım eden, fakiri gözeten, yoksulu barındıran, işi kutsal, çalışmayı bir ibadet sayan, din ve ahlak kurallarına sıkı sıkıya bağlı esnaf ve sanatkârların iş teşkilatı manasını taşır.
Ahilik teşkilatının kurulmasındaki asıl sebep, Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türkmenler arasında yer alan çok sayıdaki sanatkârlara kolayca iş bulmak, bu kişilerin Anadolu’daki yerli Bizans sanatkârları ile rekabet edebilmesini sağlamaktır.
Ahilik sisteminde yamaklıktan çıraklığa, çıraklıktan kalfalığa ve kalfalıktan ustalığa yükselen bir nevi silsile takip edilir. İş kolunda liyakat esastır. Yamaklıkla başlayan insan, ustalıkla taçlandırılır.
Ahi teşkilatının kurucusu Ahi Evran; Azerbaycan’da doğmuştur. 1205 yılında da Kayseri’ye gelen Ahi Evran, burada bir deri imalathanesi kurar. Kayseri’de devletin desteği ile dericileri ve diğer sanatkârları da içine alan büyük bir sanayi sitesinin kurulmasına ve esnaf – sanatkârların teşkilatlanmasına öncülük eder.
Ahi Evran bu yüzden tarih boyunca dericilerin Piri olarak bilinir. Ahilik denilince ilk aklımıza gelen Ahi Evran oluyor. Önce Denizli ve Kayseri’de Ahilik sisteminin temellerini atmış, binasını ise Kırşehir’de tamamlamıştır. Halen de bu şehrimizde meftundur. Kurduğu bu sistemle asırlardan beri esnaf ve sanatkârların arasında yaşamaktadır.
Günümüzdeki meslek dallarının Pirleri sayılan mümtaz şahsiyetlerden bazıları şunlardır;
Tüccarların piri Hz. Muhammed (sav)’dir.
Çiftçilerin piri Hz. Âdem (as)
Gemicilerin piri Nuh (as)
Demirin Piri Davud (as)
Terzilerin piri İdris (as)
Berberlerin piri Selman-ı Farisi
Dericilerin piri de Ahi Evran’dır.
Ahiler yüzyıllar önce kurdukları çarşı sistemiyle günümüzde iş merkezlerinin, büyük marketlerin, süpermarketlerin kuruluşuna öncülük etmişlerdir. Bu kurumlar arasındaki en büyük farkın hiç kuşkusuz “Ahilik ahlâkı” olduğu açıktır.
Ahiler, yaşadıkları devirlerde kurdukları çarşıların kapılarını birbirinden güzel sözlerle süslüyorlardı. ‘Sevgi göster herkese ha! Selamdan kaçınma sakın. İnsanları ayırma ha! Hepsine adil ver hakkın. Niyetin iyi olsun ha! Her şeyin gerçeğini söyle. Hayırlıdan ayrılma ha! İyi anlaş herkes ile.
Bir dükkânın kapısında ise her sabah Besmeleyle açılır dükkânımız. Hakk’a iman ederiz, Müslümandır şanımız. Eğrisi varsa bizden, doğrusu elbet sizin. Hilesi hurdası yok, helalinden malımız. Müşterilerimiz velinimet, yaranımız yârimiz. Ziyadesi zarar verir, kanaattir kârımız. Diyerek nasihat etmişler bizlere, ruhları şad olsun diyorum Vesselam… 19 EYLÜL 2012 ÇARŞAMBA
